بازاندیشی

جالب است بدانید که من همیشه با این عبارت «بهبود پیوسته» که در استاندارد مدیریت کیفیت ایزو آمده بود مشکل داشتم؛ به همکاران می گفتم: «آخه نمیشه که آدم به طور پیوسته و هر لحظه به بهبود فکر کنه. باید به پیاده سازی ایده ی جدید، زمان و فرصت کافی بدی تا به بار بنشيند و نتایجش مشخص بشه، بعدش دست به بازاندیشی بزنی!».

تا این که در سال ۲۰۰۰، در ویرایش جدید استاندارد، عبارت جدیدی جایگزین قبلی شد: «بهبود پی در پی» يعنی به یک بهبود وقت مناسبی بده؛ یعنی یک بازه‌ی مجاز بازاندیشی برای هر تغییری تعریف کن. قرار نیست با یک انتخاب جدید، هر لحظه به این فکر کنیم که آیا کار درستی کرده ایم یا نه؟ چندی در کار جدید یا ایده‌ی خود غرق شو و تلاش کن در آن موفق باشی.

گاهی تفکر هر روزه و هر ثانیه در مورد درستی یا نادرستی یا بازنگری در کار، خودش فضای بزرگی از مغز ما را جوری اشغال می کند که جای زیادی برای تفکر درباره ی نحوه ی انجام درست خود کار و موفقیت در آن در همین شرایط نمی ماند؛ پس، باید برای مدت مناسبی، ذهن مان را از بازاندیشی در مورد کار جدید رها کنیم و پس از طی زمان کافی، دوباره در مورد کلیت انتخاب مان فکر کنیم، نه هر لحظه و هر ساعت؛ البته این که بدانیم با بفهمیم زمان مناسب چقدر است، خودش هنری است که همه ندارند و خیلی وقت ها نیاز به مشورت دارد.

(محمدعلی چمنیان)

احتمالا این قضیه را شنیده اید که: «اگر قورباغه ای را درون قابلمه آب درحال جوشیدن بیندازید، بلافاصله بیرون می پرد؛ اما اگر آن را در قابلمه ای با آب ولرم بیندازید و دما را آهسته آهسته بالا ببرید، قورباغه تکان نمی خورد و آرام آرام می پزد و جانش را از دست می دهد. قورباغه، توانایی بازانديشي موقعيت را ندارد و تهدید را تا زمانی که دیگر خیلی دیر شده است، تشخیص نمی دهد، من اخيرا پژوهشی پیرامون این داستان مشهور انجام دادم و دریافتم که این داستان اصلا حقیقت ندارد. قورباغه را وقتی که در قابلمه ی آب جوش بیندازید، به سختی مجروح می شود و به ندرت ممکن است فرار کند؛ اما وضعیت قورباغه در قابلمه آب ولرم که آرام آرام داغ می شود، خیلی بهتر است؛ قورباغه بلافاصله پس از اینکه حرارت آب کمی از حد تحمل خارج می شود به سرعت بیرون می جهد: بنابراین، قورباغه ها در ارزیابی مجدد ناتوان نیستند؛ ما ناتوانيم. به مجرد شنیدن این داستان و یاور آن، دیگر بسیار بعید است که حتی یکبار پندارمان را زیر سوال ببریم.

بسیاری از ما دوست داریم به تخصص و باورها و عقایدمان وفادار باشیم. چنین طرز فکری در یک دنیای با ثبات، منطقی خواهد بود؛ اما در دنیایی زندگی می کنیم که به سرعت در حال دگرگونی است، دنیایی که در آن، همان‌قدر که به اندیشیدن نیاز داریم، به بازاندیشی هم نیازمندیم. بازاندیشی، هم‌زمان یک مجموعه ی مهارتی و یک طرز نگرش و ذهنیت است. ما بسیاری از ابزارهای ذهنی را که لازم داریم، پیش پیش در اختیار داریم؛ فقط لازم است آنها را از تاریکی بیرون بیاوریم و غبار از روی شان بزداییم.

دوباره فکر کن، آدام گرانت

نشریه ره‌آورد مدیریت، شماره 26